اصغر حاجي سقطي، عضو هيات علمي دانشكده مهندسي مكانيك دانشگاه علم و صنعت ايران، انرژي‌هاي تجديدپذير را در 7 گروه انرژي‌هاي خورشيدي، بادي، زمين گرمايي، بيوماس يا زيست توده، امواج دريا و جزر و مد تقسيم‌بندي مي‌كند و با اشاره به اين‌كه هم‌اكنون انرژي خورشيدي به 2 صورت حرارتي و نوري در قالب فناوري فتو ولتائيك مورد استفاده قرار مي‌گيرد، مي‌گويد: در حال حاضر مي‌توان از سيستم‌هاي گرما خورشيدي با استفاده از گرد آورده‌ها يا كلكتورهاي خورشيدي براي مقاصد گوناگون مانند سيستم‌هاي حرارتي و برودتي جهت تهيه آب گرم،آب شيرين كن يا آب مقطرگيري، سرمايش يا گرمايش ساختمان، انتقال و پمپاژ آب، سيستم توليد فضاي سبز يا گلخانه، خشك‌كن و اجاق‌هاي خورشيدي، خوراك‌پز، سردكن‌ها يا چيلرهاي جذبي و نيروگاه‌هاي خورشيدي و از سيستم فتوولتائيك براي تبديل انرژي خورشيدي به انرژي الكتريكي استفاده كرد.وي مي‌افزايد: ميزان تابش انرژي خورشيدي به زمين بسيار بيشتر از انرژي مصرفي كل سياره زمين است؛ يعني اگر بتوان اين تابش را به صورت مختلف گردآوري، جذب و ذخيره كنيم ديگر به هيچ نوع سوخت فسيلي يا اتمي كه گرفتاري‌هاي زيست‌محيطي فراواني در پي دارند، نياز پيدا نخواهيم كرد.حاجي سقطي اشاره مي‌كند كه 2 نقطه در جهان يعني صحراي استراليا و كوير مركزي ايران بيشترين ميزان تابش خورشيد در طول سال را دارند. او با اشاره به موقعيت خاص منطقه كوير ايران مي‌گويد: منطقه كوير ايران شرايط خاصي دارد كه اگر بتوان انرژي حاصل از خورشيد را در اين منطقه جمع‌آوري كرد تا براي تبديل آن به انواع مختلف انرژي مصرفي مانند برق يا گرما بهره ببريم. جوابگوي تمام انرژي مصرف دنيا خواهد بود.به گفته او خوشبختانه هم‌اكنون براساس موقعيت جغرافيايي كشور مي‌توان به طور متوسط در مناطق جنوبي مانند بندرعباس در هر مترمربع حدود 7 كيلو وات ساعت از انرژي خورشيدي استفاده كرد. حاجي سقطي مي‌گويد: مثلا در هر متر مربع شيراز حدود 6 كيلو وات ساعت، در تهران 5 كيلو وات ساعت و در آذربايجان 4 كيلو وات ساعت مي‌توانيم از طريق گردآورنده‌ها، انرژي خورشيدي را جمع‌آوري و جذب كنيم. اين رقم نسبت به ساير كشورهاي اروپايي قابل توجه است، زيرا اغلب كشورهاي اروپايي آفتاب خيز نيستند. به عنوان مثال كشور سوئد درفصل تابستان 20الي 21 ساعت روز و در فصل زمستان20 الي21 ساعت شب دارد. در صورتي كه ما در كشورمان حدود 3000 ساعت در ماه روز آفتابي داريم كه به ما امكان مي‌دهد از تجهيزات خورشيدي استفاده و انرژي خورشيدي را به صورت‌هاي مختلف گردآوري كنيم.

حاجي‌سقطي ارزان بودن سوخت‌هاي فسيلي مانند گاز، نفت و بنزين در كشور را مهم‌ترين علت توسعه‌نيافتگي انرژي‌هاي پاك در كشور مي‌داند و با اشاره به معضل آلودگي محيط زيست ناشي از سوخت‌هاي فسيلي مي‌گويد: در حال حاضر ميانگين دماي كره زمين 11 درجه سانتي‌گراد است. پيش‌بيني شده است اگر اين عدد به 14 درجه سانتي‌گراد برسد، كل كوه‌هاي يخ اقيانوس منجمد شمالي و جنوب آب مي‌شود. طبيعتا آب شدن اين يخ‌ها باعث مي‌شود سطوح آب دريا و اقيانوس‌ها حدود يك مترمربع افزايش يابد. همين مقدار كافي است كه سيلاب‌هاي شديدي در بخش‌هاي مختلف كشورهاي كره زمين اتفاق بيفتد و بهترين شهرهاي ساحلي زيرآب برود و فجايع بسيار تخريب‌كننده‌اي به وجود آيد.

عضو هيات علمي دانشگاه علم و صنعت اظهار مي‌كند: براي پيشگيري از اين امر 192 دولت عضو سازمان ملل متحد متعهد شدند طي 4 سال آينده برنامه‌هايي براي كنترل عوامل مخرب محيط‌زيست ارائه ‌كنند. يكي از اين تعهدات عزم كشورها براي استفاده از منابع انرژي پاك و تجديدپذير مطابق يك برنامه زمان‌بندي است.

دكتر داوود فدايي، عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اميركبير با تاكيد بر باور غلط عموم مردم نسبت به گران بودن انرژي خورشيدي مي‌گويد: گران بودن انرژي خورشيدي تصور غلطي است كه در اذهان عموم مردم ايجاد شده است، زيرا حدود 10 سال گذشته به ازاي هر وات برق كه از خورشيد تامين مي‌شد بايد 11 دلار مي‌پرداختيم در صورتي كه امروزه بايد كمتر از يك دلار بپردازيم يعني طي اين 10 سال بيش از 10 برابر ارزان‌تر شده است و از سويي ديگر سيستم‌هاي خورشيدي حداقل 20 سال کارايي دارند. در حال حاضر تجهيز شدن به اين سيستم معادل يک ميليون تومان هزينه مي‌برد که طي 10 سال، سالي معادل 100 هزار تومان و ماهي 10 هزار تومان مي‌شود.وي مي‌افزايد: هرچه به سمت آينده پيش مي‌رويم با پيشرفت تکنولوژي، هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري تجهيزات خورشيدي کمتر و کيفيت و بازده آن نيز بيشتر مي‌شود؛ بنابراين حرکت کشور به سمت انرژي خورشيدي و بهره‌برداري از آن و حرکت کردن به طرف کاربردي کردن اين نوع از انرژي‌ها، يک ضرورت است نه انتخاب.

فدايي با اشاره به سطح پژوهش‌هاي کشور در زمينه به‌کارگيري از انرژي خورشيدي و ساير انرژي‌هاي پاک مي‌گويد: در تمام دنيا، 80 درصد انرژي و سرمايه صرف پژوهش‌هاي کاربردي براي جوابگويي نيازهاي جامعه و 20 درصد آن صرف پژوهش‌هاي بنيادين مي‌شود، اما متاسفانه در ايران نقطه مقابل اين عمل صورت مي‌گيرد، يعني 80 درصد بودجه‌ها صرف هزينه دانشگاه‌ها و پژوهش‌هاي بنيادين و 20 درصد صرف کارهاي کاربردي مي‌شود. اين واقعا تاسفبار است که هنوز نظام آموزش عالي کشور چاپ مقاله ISI را عامل ارتقاي استادان خود قرار داده، به جاي اين‌که از استاد بپرسد اين طرح چه ميزان از نيازهاي مردم جامعه را پاسخگوست.به گفته رئيس انجمن صنايع خورشيدي ايران، براساس برنامه چهارم توسعه بايد تا سال 1388، 500 مگاوات توان مصرفي كشور از انرژي‌هاي تجديدپذير تامين مي‌شد که متاسفانه فقط 38 درصد آن عملي شد و کسي نيز پاسخگو نيست که چرا 62 درصد آن باقي‌مانده است.وي به چرايي اين موضوع مي‌پردازد و مي‌گويد: يکي از علت‌هاي آن، نظارت نداشتن و پيگيري نکردن اين موضوع به علت توسعه‌نيافتگي در بخش انرژي‌هاي تجديدپذير است. علت ديگر نيز نبود راهبرد استراتژيک است. متاسفانه هنوز در طرح جامع انرژي کشور، مصوبه‌اي اعلام و تصويب نشده است که در سبد انرژي کشورمان چند درصد انرژي مورد نياز بايد از انرژي خورشيدي تامين شود.فدايي بهره نگرفتن از توان نيروي انساني متخصص، ساختار اجرايي و نظارتي ضعيف را نيز از ديگر دلايل اجرايي نشدن اين طرح مي‌داند و مي‌افزايد: همچنين تناسب نداشتن اهداف تعيين شده با توان مديريتي موجود يکي ديگر از اين دلايل است، زيرا هدف برنامه‌هايمان بايد داراي يک‌سري شاخص‌هايي باشد، يعني هدف معين، قابل اندازه‌گيري، دست‌يافتني و واقعگرايانه و زمان‌دار باشد، اما متاسفانه در برنامه‌هايمان بيشتر آرزوهايمان را بازگو مي‌کنيم.وي تصريح مي‌كند: اگر ما هم‌اکنون در بخش داشتن انرژي‌هاي پاک، کمرنگ‌تر و كم‌كارتر از حتي همسايه‌هاي خود هستيم، به اين علت است که علاوه بر داشتن انرژي‌هاي فسيلي ارزان‌قيمت، فاقد فرهنگ كار تيمي نيز هستيم، يعني زماني که ما قصد انجام کاري را داريم، هر سازمان يا وازتخانه‌اي به فکر خود است و هر کدام پيگير کارهاي خود هستند.مثلا وزارت علوم بدون برنامه‌ريزي و نيازهاي بازار کار، دانشجو مي‌پذيرد و برايشان فرقي نمي‌کند اين فارغ‌التحصيلان کار دارند يا نه. بدين صورت هر وزارتخانه‌اي ساز خود را مي‌نوازد. هريک از اين سازها زماني مي‌تواند نوايي خوش داشته باشد که داراي رهبر ارکستر باشند. اين رهبر ارکستر در بخش انرژي، طرح جامع انرژي کشور است که تعيين مي‌کند امسال بايد 5 درصد انرژي را از منبع خورشيد تامين کنيم، اما آيا مي‌توانيم؟